گردشگری و اشتغال

اثرات ناشي از فعاليت گردشگري در بازار کار وتامين اشتغال يکي از مباحث اقتصادي مربوط به گردشگري مي باشد.از آنجا که بسياري از خدمات گردشگري به هيچ وجه نمي توانند با استفاده از تکنولوژي ارائه شود در مقياسي قابل توجه به اشتغال نيروي انساني به طور مستقيم نيازمند است، اين خود موجب آن مي شود که با توسعه گردشگري در مکان هاي مختلف در يک کليت اقتصادي زمينه هاي ايجاد اشتغال فراهم آيد واز نرخ بيکاري کاسته شود.بديهي است که اين اشتغال حاصل از فعاليت هاي گردشگري مي توانند کمبود باراز کار‏خانه هاي توليدي را جبران نمايد.زيرا ميزان سرمايه گذاري براي ايجاد يک شغل در زمينه خدمات گردشگري در مقايسه با ديگر صنايع تفاوت فاحشي دارد و کمتر مي باشد.علاوه بر اين اشتغال در فعاليت هاي ديگر که در ارتباط با گردشگري مي باشند همچون کارهاي ساختماني ، تعميرات ،کرايه دادن اتومبيل ، دستفروشي ونظير اينها براي افراد بومي فراهم مي گردد.هرچند اين گونه فعاليت ها از نظر ثبات درآمد نامطمئن مي باشند(سلطاني ،109،1374) ولي در يک حالت از بالا بودن نرخ بيکاري مي تواند حداقلي از کسب درآمد را براي خانوارها سبب شود.از اين رو مي توان يکي از آثار مهم ومفيد توسعه گردشگري را مکان هاي مختلف يک کشور ـ بخصوص در کشورهاي در حال توسعه ـ ايجاد اشتغال واستفاده از نيروي غير متخصص دانست. گردشگري به صورت يک بخش فعال اقتصادي مي تواند از عامل کار بيشتر از ساير عوامل استفاده کند وموجب بالا بردن سطح اشتغال را فراهم آورد .

در مجموع سه نوع اشتغال نيروي انساني (نيروي کار ومديريت) در مورد گردشگري قابل تفکيک است : 1ـ اشتغال اوليه : اين نوع اشتغال عمدتا" در فعاليت هايي است که براي فراهم آوردن زمينه ها وقبل از انجام سفر يا در حين مسافرت به منظور اطلاع بيشتر از پتانسيل هاي بهره‌وري قرار دارد؛ فعاليت موسئسات گردشگري واطلاع رساني از اين نوع است. 2ـ اشتغال در تامين نيازها : اين نوع اشتغال که سهم عمده اي از اشتغال در فعاليت هاي گردشگري را شامل مي شود ، در فعاليت هاي است که بطور مستقيم نيازهاي‌ روزمره گردشگر را تا زماني که در مقصد است برطرف مي سازد.اين نوع اشتغال دامنه وسيعي را از فعاليت ها در حمل ونقل ، هتل داري ، رستوران ها و فعاليت ها در ارائه خدمات تفريحي و ورزشي شامل مي شود. 3ـ اشتغال غير مستقيم : اين نوع اشتغال که بيشتر با فعاليت هاي توليدي مرتبط است همزمان با سرمايه گذاري در گردشگري فراهم مي‌آيد.فعاليت در احداث هتل ها وکليه فعاليت ها قبل از آن ، توليد وسايل حمل ونقل (تا جايي که سهم گردشگري راشامل مي شود) ونيز سهم گردشگري در ايجاد تاسيسات زيربنايي در زمره اين نوع اشتغال است. اشتغال غير مستقيم همان گونه که از نام آن پيداست به طور مستقيم وتنها بافعاليت هاي گردشگري مرتبط نيست بلکه تنها با نسبت حجم سرمايه گذاري در گردشگري به کل تشکيل سرمايه در اقتصاد مشخص مي گردد(زماني ،36،1373).

هرچند ايجاد اشتغال هدف عمده توسعه گردشگري نيست ولي بي شک توسعه آن با فعاليت وخدماتي سروکار دارد که خود به خود ظرفيت اشتغال را بالا مي برد. به گونه‌‌اي که توسعه گردشگري سبب بالا رفتن اشتغالات بخش کشاورزي بطور غير مستقيم مي شود زيرا با بالا رفتن تقاضا به سبب ورود گردشگران ، توليدات کشاورزي تحت تاثير آن افزايش مي يابد(بيک محمدي،250،1379).بطور کلي از مزايايي گردشگري در يک مقياس وسيع ايجاد فرصت هاي اشتغال مي باشد. البته ماهيت اين اشتغال‌ هميشه ممکن نيست که رشد اقتصادي مقاصد را تسهيل کند.در بيشتر مواقع اشتغال در زمينه گردشگري گرايش به همپوشي باديگر بخش هاي اقتصادي دارد (مانند کشاورزي ، حمل ونقل ) .اين مي تواند به عنوان مکملي براي درآمد هاي پايين در بخش هاي ديگر اقتصادي باشد. اشتغال در زمينه گردشگري در رابطه با عوامل زير مي تواند کيفيت پائين اشتغال وعدم تحرک اقتصادي را سبب شود((Weaver,2000,272:

· ماهيت غير تخصصي بيشتر اشتغال ها در زمينه گردشگري که به نسبت داراي قابليت فزايندهاي درزمينه ايجاد فرصت هاي اشتغال دارد.

· ميزان بالاي تغيير کار

· ناتواني در شکل گيري اتحاديه ها ومعامله‌ي گروهي(مذاکرات بين کارگران وکارفرمايان) در زمينه اشتغال در گردشگري(با توجه به خصلت فصلي بودن )

· گرايش تعدادي از کارفرمايان به زير پا گذاشتن ساماندهي حداقل دستمزد ها (به توجه به وجود نرخ بيکاري بالا وهمچنين خصلت فصلي بودن اين نوع اشتغال)

· گرايش کارفرمايان به استخدام نيروي کار تخصصي به عنوان نيروي کار غير متخصص وبه تبع با دستمزد حداقل

در اين ميان در نظر گرفتن اين عوامل براي بهبود اشتغال در فعاليت هاي گردشگري اهميت اساسي دارد.اين در حالي است كه رويكرد به تامين منابع انساني نيز براي اشتغال در اقتصاد گردشگري نيازمند توجه به امر آموزش نيروي انساني بخصوص پيرامون درك و شناخت گردشگري و پي ريزي بنيان هاي مستحكم براي فعاليت در اين امر اقتصادي مي باشد.افزايش اشتغال در گردشگري وابسته به دو امر اساسي مي باشد از يك سو بايد زمينه هاي جذب گردشگر به فضاي سرزميني مهيا باشد كه اين خود وابسته به سنجش پتانسيل هاي گردشگري در هر فضاي سرزميني و در پيش گرفتن استراتژي هاي مدنظر در پيرامون بركنش هاي ژئوپليتيكي گردشگري در عصر پسامدرن مي باشد كه در لايه هاي زيرين خود ريزوم هاي بينا متني را شكل مي دهد و جريان شبكه اي گردشگري را به فضاي سرزميني سبب مي شود از ديگر سو وجود امر آموزش گردشگري براي مهيا نمودن منابع انساني مورد نياز توسعه گردشگري ضروري مي باشد.در راستاي آموزش نيروي انساني براي فعاليت در زمينه گردشگري است كه مي توان با بهره بردن از يك نيروي متخصص و آموزش ديده گستره فعاليت گردشگري را گسترش داد و ضريب اشتغال را در اين فعاليت اقتصادي افزايش داد و براي ساكنان فضاي سرزميني فرصت اشتغال بيشتري را مهيا نمود.