مديريت گردشگري

مديريت گردشگري محور فعاليت خود را توجه به اصول اخلاقي انساني، اجتماعي ـ فرهنگي، حفاظت از ميراث تاريخي (طبيعي و انساني) قرار داده و ما از آن به نام مديريت خوب گردشگري[1]  نام مي بريم،که سرآغازي براي پايداري سيستم گردشگري است (بوفي فيس،1380، صص 147- 144 ). معمولاً براي تدوين چهارچوب برنامه ريزي و مديريت با تدوين سياستها و استراتژي ها (چه نوع گردشگري براي کدام مکان با در نظر گرفتن ساختارهاي خدماتي و تسهيلاتي آن)، ضمن تعيين هدفها و نتايج مورد نظر مشخص مي گردد.در واقع دست يافتن به توسعه و مديريت گردشگري موفق و منسجم همان قدر به عناصر اثربخش سازماني متکي است که به سياست توسعه گردشگري، برنامه ريزي عيني و  نظارت از تاثيرات آن ؛ لذا تدوين و تعيين نقش دولت و بخش خصوصي در توسعه و مديريت گردشگري نقش اساسي دارد.

هر چند که وجود سازمان ملي گردشگري (NTAs) مستقل در کشورها که مجري سياستهاي دولت مي باشد از ضعف مديريت و ناهماهنگي در امور گردشگري مي کاهد، اما اين سازمان به دليل ماهيت کارکردي و وابستگي اش (مشکلات سازماني و تفکييک وظايف ناشي از ساختارهاي سياسي اداري کشور، ضعف و يا عدم ساختار مناسب در امور گردشگري، تعدد مراکز تصميم گيري و مرتبط در امور گردشگري، واگذاري قسمتي از مسئوليت ها به ساير وزارتخانه ها و... ) عمدتاً در زمينه بازاريابي و تبليغات گردشگري (بيش از50 درصد از فعاليت هاي گردشگري) مي باشد؛ هرچند که سازمان جهاني گردشگري (WTO) وظايف سازمان ملي گردشگري را در پنج گروه اصلي (1- مديريت عمومي بر مسافرت و گردشگري 2-  برنامه ريزي و توسعه گردشگري در سطوح مختلف ملي، منطقه اي و محلي 3- تحقيق 4-  آموزش و پرورش 5- تبليغات و بازاريابي ) دانسته است (چاک. واي.گي، 1382،صص 362- 367). بر اين اساس با توجه به موانع سازماني و عدم مديريت يکپارچه گردشگري، ضعف استفاده از مشارکتهاي مردمي در امور گردشگري و نظير اينها از جمله ضروريات بازنگري در مديريت گردشگري است.

چهارچوب سازماني دستگاه دولتي متولي امور گردشگري

 

ماهيت گردشگري (چون گردشگري يک فعاليت چند بخشي است و لازم مي آيد که حداکثر هماهنگي ميان اداره ملي گردشگري و ساير ادارات و دواير دولتي مرتبط و ميان بخشهاي عمومي و خصوصي حفظ شود) به گونه اي است که نمي توان به طور دقيق بر بخشهاي اقتصادي کشورهاي مختلف به طور يکسان به کار برد. لذا با ايجاد کميته مشورتي گردشگري، مرکب از نمايندگان سازمانها و ادارات دولتي، بخش خصوصي و ساير سازمانهاي مرتبط براي اداره ملي گردشگري در سايه مديريت يکپارچه گردشگري، مي توان به بهترين وجه به اين مهم دست يافت (سازمان جهاني گردشگري، 1379: 62).

---

[1] - Good Management Tourism

پدیده شناسی و گردشگری

كلمه (( پديده شناسي )) ، از دو كلمه يوناني Phainomenon به معني ( ظاهر ) و logos به معني ( منطق يا كلمه ) گرفته شده است ، لذا نام تحقيق منطقي مي باشد كه كنه ماهيت ظواهر را كشف مي كند ( استوارت 1990 ) . ظاهر هر چيزي است كه فرد از آن آگاه است ، و پديده شناسي مرتبط با موضوع آگاهي مي باشد . بنابراين هر چيزي كه در آگاهي ظهور مي يابد محدوده موجهي براي تحقيقات پديده شناسي مي باشد . پديده شناسي روش هاي كمي علوم طبيعي را كه با آگاهي به عنوان هدف برخورد مي كنند مردود مي شناسد چرا كه اين در ميان ديگران صفحه 866 در طبيعت هدف نبوده و زيرا پديده هاي محسوسي وجود دارند كه نمي توان با آنها به ميزان كافي از طرق روش هاي كمي علوم تجربي رفتار كرد ( اسپيلبرگ 1965 ) . تحقيق پديده شناسي با ] درون مايه [ محتوي آگاهي ( هر گونه محتوي ممكن ) به عنوان اطلاعات معتبري براي پژوهش آغاز مي گردد( استوارت 1990 ) ، و منحصرا بر هم هدف و هم موضوع تجربه متمركز نمي شود ، اما متمركز آن بر نقطه اي است كه فرد ] همبستي [ و آگاهي به هم مي رسند .

در نتيجه روش پديده شناسي داراي مزاياي غير قابل انكاري در مطالعه تجربه گردشگري مي باشد . اولاً ، گردشگري موضوعي انساني بوده و مطالعه آن مستلزم روشي چون پديده شناسي مي باشد كه تحقيقات خود را فقط به حقايق ] ماترياليستي [ ماديگري محدود نمي كند . دوماً ، به علت اينكه تجربه (( ادراك احساس شده )) مي باشد ، هر كس بايد مشاهدات شخصي خود از پديده اي كه تجربه كرده است را بيان كند . با دستيابي به اين اطلاعات ، فرد محقق هنگام رويايي با داده هاي ناشناخته در مورد مناظر متنوع در تجارب گردشگري انعطاف پذيري خويش را نشان مي دهد ( توناز 1962 ) . ديدگاه درون نگري روش پديده شناسي محقق را قادر مي سازد تا ابعاد زير ساخت آن را مشخصص سازد . به هر حال در پژوهش هاي گردشگري اين روش به ميزان زيادي مورد بي توجهي قرار گرفته است ( دن و كوهن 1996 ) . مطالعات كمي كه جنبه پديده شناسي گردشگري را مورد بررسي و كاوش قرار داده اند ، نظري مي باشند ( كوهن 1979 ، منل و ايسو آهولا 1987 ) ، و يا مانند بعضي پژوهش ها در مورد تجارب طبيعت دست نخورده فقط بر حواشي موضوع متمركز هستند ( دانكل 1994 ، موريسون 1986 ، پاتر 193 ) . بنابراين استفاده از روش پديده شناسي تا اندازه اي اين غفلت در پژوهش گردشگري را جبران خواهد كرد .

TBD چيست؟

فضامندي گردشگري در چارچوب محصول اجتماعي مكان و توليد فضا به عنوان تجميع كاركرد گردشگري شهري مدنظر قرار مي گيرد. از اين رو در تبلور مكاني فضامندي گردشگري در همتنيدگي تسهيلات و خدمات مورد نياز گردشگران و كاركردهاي بخش عمومي و خصوصي در مفهومي از TBD  قابل بررسي است.

 مفهومTBD   ، « بخش تجارت گردشگري »[1] توسط گتز (1993) براساس تحقيقاتي كه در آبشارهاي نياگارا ، نيويورك و انتاريو انجام داد ، مطرح گرديد. اين اصطلاح براي توصيف بخشي از شهر بكار مي رود كه در آن جاذبه هاي مورد علاقه بازديدكنندگان و خدمات مورد نياز به همراه كاركردهاي CBD در يكجا قرار مي گيرند.بر اين مبنا TBD تبلور توليد فضايي گردشگري در شهر مي باشد ، كه پيرامون استفاده گردشگران و گذران اوقات فراغت مصرف مي شود ، فضايي عادي و واقعي كه به وسيله سرمايه داري تحت سيطره مي‏باشد. شكل گيري TBD خود ناشي از خواست گردشگران نيز مي باشد زيرا آنها خواستار آن هستند كه هتل ها در مكاني نزديك جاذبه ها شهري مكانيابي شوند و به همراه آن خدمات مورد نياز همچون حمل ونقل نيز در رابطه با دسترسي و آسايش آنها در يك مكان فراهم آيد.اين در حالي است كه كاركردهاي CBD نيز با تجميع اين خدمات و تسهيلات  شكل گيري ديگر خدمات جنبي و زمينه هاي لازم براي توسعه ان را فراهم مي آورد. بر اين مبنا TBD كانون فعاليت هاي گسترده گردشگري مي باشد و در ان مشاغل گروه سوم يعني  خدمات در رابطه با گردشگري داراي درصد بالايي مي باشد. در اين مكان تمركز امور اداري ، خدماتي ، مالي و بانكي ، بيمه و آژانس هاي مسافرتي در رابطه با خدمات دهي به گردشگران مي باشد. در اين ميان حجم اطلاعات پيرامون گردشگري و براي گردشگري در پيوندي با ارتباطات حاصل از تمركز خدمات در TBD افزايش مي يابد.شكل زير نشان شماي تصويري از  TBD  مي باشد.

اجزاء شكل دهنده بخش تجارت گردشگري (TBD)

---

[1]- Tourism Business District