مدل اكولوژيكي گردشگري

كاربري گردشگري در محيط بسته و باز توسط گردشگران(چه داخلي و چه خارجي) دنبال مي شود. ارزيابي مكان مناسب براي آن دسته از گردشگران كه در محيط ها بسته به سرگرمي مي پردازند تابع مدل اكولوژيكي توسعه شهري است. به عبارت ديگر، معيار انتخاب مكان براي محيط هايي بسته و ساخته شده اي كه اختصاص به تفريحات در فضاي بسته دارد همانند اكولوژيكي توسعه شهري است.

در محيط هاي باز، گردشگران به سرگرمي ها متعددي رو مي آورند كه تمامي اين گونه تفريحات و با سرگرمي ها تحت عنوان تفرج و يا گشت و گذار مطرح مي شوند.

انوع تفرج معمول در ايران و يا جهان از نظر ميزان توسعه مورد نظر براي اجراي تفرج در محيط زيست/ سرزمين باز به دو دسته گروه بندي مي گردند:

1- تفرج متمركز: شامل آن دسته از تفرج هاست كه نياز به توسعه دارند مانند شنا، اسكي، خورگشت ، اردو زدن، دوچرخه راني، و بازديد آثار فرهنگي.

2- تفرج گسترده: شامل آن دسته از تفرجهاست كه نياز به توسعه ندارند، مانند كوه نوردي و شكار، يا به توسعه اندك نياز دارند، مانند ماهيگيري، صحرا گردشي، اسب سواري و تماشاي جانوران در طبيعت.

3- بنابراين مدل اكولوژيكي توريسم براي تفرج متمركز و تفرج گسترده ساخته شده است كه به طور جداگانه ارايه مي گردند.

مدل اكولوژكي تفرج متمركز

طيقه يك

- اقليم آب و هوا: ميانگين دما در فصل استفاده تابستانه و بهار25-21 درجه سانتيگراد. تعداد روزهاي آفتابي در ماه در فصل استفاده بهار و تابستانه بيش از15روز در ماه.

- آب: 20تا150ليتر در روزبراي هر نفر

- جهت جغرافيايي: شرقي(تابستانه) جنوبي(زمستانه)

- بافت خاك: لومي

- شرايط زهكشي خاك: كامل

- حاصلخيزي خاك: متوسط تا خوب

- ساختمان خاك: نيمه تحول يافته تا تحول يافته با دانه بندي متوسط

- عمق خاك:' عميق

- سنگ مادر: گرانيت، تپه هاي ماسهاي(اقليم مرطوب)، روانه هاي بازآلت، آبرفتي (آبرفت اي فلات قاره)

- تراكم درختان: 80تا40درصد

- تركيب گونه اي: بيشتر از تك لپه ايها

طبقه دو

- اقليم و آب و هوا: ميانگين دما در فصل تابستانه و بهار30- 21درجه سانتيگراد. تعداد روزهاي آفتابي در ماه در فصل استفاده بهار و تابستانه بيش از 15-7روز در ماه.

- آب: 40- 12ليتر در روز براي هر نفر

- درصد شيب: 15- 5

- جهت جغرافيايي: شمالي(تابستانه)- غربي(زمستانه)

- بافت خاك: شني، لومي رسي، رسي لومي، لومي رسي

- شرايط زهكشي خاك: فقير تا متوسط

- ساختمان خاك: نيمه تحول يافته با دانه بندي نيمه متوسط تا درشت

- عمق خاك: متوسط تاعميق

- سنگ مادر: ماسه سنگ، سنگ آهك، توفهاي شكافدار، روانه هاي بين چينه اي، شيست، لس، دشتهاي سيلابي، مخروط افكنه و آبرفت هاي دره ساز

- تراكم درختان: 40- 20درصد

- تركيب گونه اي: بيشتر از تك لپه اي ها و دولپه اي ها با تركيب تقريباً برابر

نامناسب:

- آب: كمتر از5 ليتر در روز براي هر نفر

- درصد شيب: بيش از 15 جهت جغرافيايي: جنوبي و غربي( تابستانه و بهاره)، شرقي و شمالي(زمستانه)

- بافت خاك: رسي سنگين- خاك هيدرومرف

- شرايط زهكشي خاك: ناقص

- حاصلخيزي خاك: خيلي فقير

- ساختمان خاك: كم تا زياد

- تراكم درختان: بيش از80درصد

- تركيب گونه اي: درصد بيشتر دولپه ايها يا گياهان خشبي يا بوته اي چوبي و خاردار، يا گياهان كند رشد.

تفرج گسترده

طبقه يك

- اقليم و آب و هوا: همانند تفرج متمركز(طبقه يك)

- آب: 12- 5 در روز براي هر نفر

- درصد شيب: صفرتا25

- شرايط خاك و سنگ: همانند تفرج متمركز طبقه يك(فقط براي پياده روها و مالروها اهميت دارد و در غير اين صورت پارامتر خاك چندان اهميتي براي اجراي تفرج گسترده ندارد).

- ساير پارامترها: چندان اهميتي ندارند.

طبقه دو

- اقليم و آب و هوا: همانند تفرج متمركز(طبقه2)

- آب: حدود5ليتر

- درصد شيب:25 تا 50

- شرايط خاك سنگ: همانند تفرج متمركز طبقه دو( فقط براي پياده روه و مالروها اهميت دارد. در غير اينصورت پارامتر خاك چندان اهميتي براي اجراي تفرج گسترده ندارد.)

- ساير پارامترها: چندان اهميتي ندارند.

نامناسب:

- درصد شيب: بيش از 50درصد(به استثناي كوهنوردي)

- براي ارزيابي توان اكولوژيكي محيط زيست براي توريسم، تمامي پارامترها ياد شده درمدل اكولوژيكي هموزن نيستند اولويت پارامترها بر حسب اهميت به ترتيب عبارت است از:

شيب 2- سنگ و خاك 3- جهت جغرافيايي 4- آب 5- گياه 6- اقليم و آب و هوا.