اين مدل توسط دکتر ايران غازي[1] استاد گروه جغرافيا دانشگاه اصفهان تبيين شده است که در اينجا به اختصار ارائه مي گردد.[2]نقطه شروع اين مدل شامل وجود يك ناحيه پرجمعيت و ناحيه هايي است كه در آنها مقصدهاي بالقوه گردشگري وجود دارد، اما گردشگري در آنها توسعه نيافته و خدمات حمل و نقل بين آنها هم منحصر به جاده هايي است كه براي مقاصد ديگر احداث شده است .
تكامل فضايي گردشگري در اين مدل در چهار مرحله صورت مي گيرد. مرحله اول با سفر تعداد محدودي از گردشگران آغاز مي شود(شكل 1 ). اين گردشگران از نوع گردشگران يك منظوره ، چند منظوره و يا كساني هستند كه داراي قدرت اقتصادي مي باشند، انگيزه سفر اين گردشگران ، حس كنجكاوي يا علاقه به شناخت فرهنگ ها و نظير اينها مي باشند(غازي،46:1379).
شكل 1 ـ مرحله اول فرآيند فضايي توسعه گردشگري
در مرحله دوم با افزايش شمار گردشگران، خدمات گردشگري در نواحي انتخاب شده افزايش يافته و بالطبع اثرات اقتصادي مهمي را برجاي مي نهد(شكل 2). در اين مرحله چرخه حيات گردشگر روستايي شكل مي گيرد و سرمايه گذاراني كه آمادگي دارند با تدارك زمينه هاي جديد، وارد بازار گردشگري مي شوند و خدمات مستقيم مربوط به سفر و تسهيلاتي اضافي رادر مقصدها تدارك مي بينند و سپس فروش آن را به گردشگران آغاز مي كنند.
شكل2 ـ مرحله دوم فرايند فضايي توسعه گردشگري
درمرحله سوم باتوسعه اولين سكونتگاه هاي تجاري ـ گردشگري، تحولاتي در ناحيه مقصد شكل مي گيرد و دريك كنش پذيري گردشگري در ابعاد اجتماعي ميل به سفر در يك بعد در نواحي اوليه ارضا شده و تجربه گردشگري روستايي به سطح بالايي مي رسد(شكل 3).از بعد ديگر با عدم ارضاي گردشگران مشتاق ناشناخته ها (از همان گردشگراني كه در مرحله اول به نواحي اوليه سفر نمودند) نواحي ديگر، بخصوص نواحي مجاور در منطقه گردشگري را براي به دست آوردن تجربه جديد گردشگري روستايي انتخاب شده ودر يك پراكنش فضايي نواحي تازه به مقصدهاي جريان گردشگري روستايي افزوده مي گردد. كه اين خود سبب شكل گيري چرخه حيات گردشگري در نواحي جديد مي شود.
شكل3 ـ مرحله سوم فرآيند فضايي توسعه گردشگري
اين امر در سه مرحله فوق به صورت مداوم تكرار شده تا در مرحله چهارم توسعه فضايي گردشگري تمامي منطقه گردشگري را در بر مي گيرد. در همين حال نواحي اوليه به بالاترين سطوح توسعه مي رسد. از اين رو با شكل گيري فضاهاي مختلف براي گونه هاي گردشگري و چندگانگي جاذبه ها براي تجربه گردشگري، جريان گردشگري به صورت صعودي افزايش يافته و چرخه حيات گردشگري دردورهاي ممتدخود آثاراقتصادي مختلفي را شكل مي دهد(شکل 4).
شكل 4 ـ مرحله چهارم فرايند فضايي توسعه گردشگري
در رابطه با اين مدل به نظر مي رسد با تركيب سه عامل مهم گردشگر، فعاليت هاي گردشگري و جامعه گردشگرپذير و نيز استفاده از مدل هايي به شرح زير 1 ـ مدل فضايي نواحي جلب گردشگري و مقصدها 2 ـ مدل توزيع فضايي تقاضاي گردشگري كه همراه و به شرط رشد اقتصادي در نواحي مبدا است 3 ـ مدل چرخه حيات توليد، نوعي چارچوب كلي فراهم ساخته كه امكان نمايش فضايي توسعه گردشگري را در بعد زماني و الگوي فضايي ميسر مي سازد.
[1] - دکتر ایران غازی از سال ها پیش در رابطه با گردشگری به عنوان یکی از گرایش های تحقیقاتی خود مقالات و پروژه های متعددی را انجام داده و راهنمایی پایان نامه های را در رابطه با گردشگری برعهده داشته است. به جا می باشد که سپاسگزاری خود را از ایشان ابراز دارم چرا که به پیشنهاد و راهنمایی ایشان در دوره کارشناسی ، تحقیق پیرامون گردشگری را به عنوان گرایش تحقیقاتی خود برگزیدم.
ـ غازي، ايران (1379): نگرش تحليلي بر مدل تكامل فضايي در برنامه ريزي توسعه گردشگري، مجله دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه اصفهان، شماره 23-22
